Uczulenie na salicylany

Pojęcie nadwrażliwości na aspirynę obejmuje szereg niepożądanych objawów ze strony górnych i dolnych dróg oddechowych, skóry oraz przewodu pokarmowego pojawiających się po zażyciu aspiryny - kwasu acetylosalicylanowego (ASA, acetylsalicylic acid) i innych niesteroidowych leków przeciwzapalnych NLPZ (NSAIDs,nonsteroidal anti-inflammatory drugs) lub dużej ilości żywności zawierającej duże stężenie salicylanów (kwas salicylowy).
Po zażyciu kwasu acetylosalicylanowego (np. aspiryny, polopiryny itp.) lub innych NLPZ czy żywności z dużą zawartością salicylanów u osoby nadwrażliwej objawy (wszystkie lub jeden czy kilka z nich) ujawniają się najczęściej po kilkudziesięciu minutach lub kilku godzinach:

• ze strony górnych dróg oddechowych dominuje wodnisty wyciek z nosa, blokada nosa, katar, łzawienie, kichanie, często z towarzyszącymi bólami okolicy czoła i uszu;
• objawy ze strony dolnych dróg oddechowych: duszność, ucisk w klatce piersiowej, kaszel, świsty;
• w przypadku reakcji skórnej pojawiają się pokrzywka, świąd skóry, obrzęki warg, języka,krtani;
• ze strony przewodu pokarmowego pojawiają się silne bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka. Objawy te często są mylone ze znanym od lat bezpośrednim i pośrednim działaniem opisywanych leków na błonę śluzową przewodu pokarmowego (podrażnienie, nadkwaśność, zapalenie lub uszkodzenie błony śluzowej), a nie z reakcjami nadwrażliwości. Z tego powodu brakuje prac badających to zagadnienie i jego mechanizmy nie są jasne;
• najcięższą postacią nadwrażliwości na aspirynę i inne NLPZ jest pełnoobjawowy wstrząs wymagający intensywnego leczenia.

Powyżej opisano objawy ostre pojawiające się bezpośrednio po zażyciu leku. U większości pacjentów nawet pomimo unikania aspiryny i innych NLPZ w górnych i dolnych drogach oddechowych toczy się proces zapalny, którego wykładnikiem są przewlekłe zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, nawracające polipy nosa i/lub ciężka steroidozależna astma oskrzelowa.

U większości pacjentów historia naturalna choroby ma zbliżony przebieg. Pierwsze objawy nieżytu górnych dróg oddechowych pojawiają się około 30. roku życia i częstą wiązane są przez chorych z przebytą infekcją wirusową. Nieżyt błony śluzowej nosa przybiera postać całoroczną, źle reaguje na leczenie i po około 2 latach dołączają się objawy astmy oskrzelowej.
Astma oskrzelowa, nawet pomimo unikania aspiryny i innych NLPZ, czy żywności z dużą ilością salicylanów, ma charakter przewlekły, z licznymi zaostrzeniami choroby, często wymaga intensywnej steroidoterapii.

Ostatnio, jako bezpośrednie bodźce prowadzące do rozwoju nadwrażliwości na NLPZ wymieniane są infekcje wirusowe, bakteryjne, grzybicze i reakcje alergiczne. Brakuje jednak jednoznacznych dowodów potwierdzających którąś z tych hipotez.

Powyższy tekst, po drobnych korektach i dopiskach, pochodzi z opracowania Nadwrażliwość na aspirynę i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne — mechanizmy, diagnostyka, terapia autorstwa Maciej Kupczyk, Piotr Kuna (Klinika Chorób Wewnętrznych, Astmy i Alergii Uniwersytetu Medycznego w Łodzi).

Kwas salicylowy jest substancją organiczną, bezbarwną, krystaliczną, która topi się w temperaturze 159 º C, słabo rozpuszcza się w wodzie, natomiast bardzo dobrze w alkoholach. Jest on używany w wielu preparatach stosowanych do leczenia trądziku.
Naturalnym źródłem kwasu salicylowego są owoce i warzywa, z których jagody zawierają go najwięcej. Dość duże ilości kwasu salicylowego znajdują się również w niektórych ziołach i przyprawach, w przeciwieństwie do mięsa, drobiu, ryb, jaj i produktów mleczarskich, które praktycznie nie zawierają salicylanów. Spośród strączkowych, nasion, orzechów i zbóż, jedynie migdały, kasztanowce i orzechy ziemne zawierają kwas salicylowy w znacznych ilościach.

Powyższy tekst pochodzi z witryny http://www.food-info.net/pl/qa/qa-fi27.htm
w której zamieszczono też ciekawą tabelę z ilościową zawartością salicylanów w poszczególnych rodzajach żywności: