Poniżej streszczenie artykułu "Polipy Nosa" autorstwa lek. med Moniki Krępy.
"Polipy nosa są niezłośliwymi zmianami przerostowymi błony śluzowej nosa spowodowanymi odczynem zapalnym. Makroskopowo typowy polip nosa przypomina miękkie winogrono o blado-sinym zabarwieniu, zakończone zazwyczaj wiotką szypułą (rys. 1). Badania mikroskopowe wykazują, iż wnętrze polipa zawiera dużą ilość płynu, nieliczne naczynia krwionośne, gruczoły surowiczo-śluzowe i obfite nacieki z komórek zapalnych krwi (zwłaszcza z tzw. eozynofili i komórek tucznych). Komórki te funkcjonują niczym niezwykle aktywna "fabryka" wytwarzająca silne związki biologicznie czynne, które nie tylko wyzwalają zmiany na poziomie mikroskopowym, ale i wyzwalają objawy kliniczne. Przykładem jest np. histamina, odpowiedzialna m.in. za takie objawy jak kichanie i świąd nosa, czy też leukotrieny cysteinylowe powodujące nasiloną blokadę nosa.
Typowymi objawami polipów nosa są zatem blokada nosa o stałym lub zmiennym nasileniu oraz osłabienie lub utrata węchu (a co się z tym łączy - również upośledzenie zmysłu smaku). Towarzyszyć im mogą: wyciek wodnistej wydzieliny nosa, uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła i kichanie. Niekiedy w nasilonych przypadkach polipy całkowicie wypełniają nozdrza prowadząc do ucisku i zniekształcenia struktur nosa. Tacy chorzy zmuszeni są do oddychania ustami, co pozbawia ich ochrony, zapewnianej przez prawidłowo działającą błonę śluzową nosa, a polegającej na oczyszczeniu, ogrzaniu i zwiększeniu wilgotności przekazywanego do płuc powietrza.
Istnieje wiele teorii dotyczących przyczyn powstawania polipów nosa. Zdaniem różnych autorów do rozwoju tego schorzenia przyczyniać się mogą następujące czynniki, występujące niezależnie od siebie lub łącznie:
1) uszkodzenie i/lub przerwanie ciągłości nabłonka (jednym z wielu czynników zaburzających jego strukturę i czynność jest dym papierosowy),
2) nacieki z komórek zapalnych (głównie eozynofili, komórek tucznych czy neutrofili) i wydzielane przez nie substancje regulujące namnażanie się i aktywność komórek, przepuszczalność naczyń i wydzielanie gruczołów (np. histamina, tryptaza, leukotrieny cysteinylowe, prostaglandyny, czynniki wzrostowe),
3) nieprawidłowe reakcje autonomicznego układu nerwowego (m.in. odnerwienie ściany naczyń prowadzące do obrzęku błony śluzowej),
4) zaburzenia regulacji transportu przez nabłonek jonów sodu i chloru (skutkiem jest nadmierna lepkość śluzu) oraz
5) zakażenia bakteryjne i grzybicze.
Polipy nosa są tylko jednym z objawów choroby ogólnoustrojowej. W około 7-15% towarzyszą astmie oskrzelowej. Wykazano, iż polipy nosa charakteryzują najczęściej chorych na astmę z nadwrażliwością na aspirynę (36-96%) i chorych na astmę niealergiczną (13%). Z astmą alergiczną i nieżytem alergicznym współistnieją stosunkowo rzadko (odpowiednio w 5 i 1,5% przypadków). Niemniej nieleczony alergiczny nieżyt nosa prawdopodobnie przyczynia się do istniejącego stanu zapalnego i zaostrza objawy kliniczne.
Polipy nosa typowo łączą się natomiast z astmą z nadwrażliwością na aspirynę. Zażycie aspiryny lub innych leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych wyzwala napad duszności i/lub objawy ze strony innych narządów, najczęściej jamy nosowej (wodnisty wyciek z nosa, blokada nosa, kichanie, świąd nosa), oczu (nastrzyknięcie naczyń spojówek oczu), skóry (zaczerwienienie i świąd skóry twarzy i tułowia, pokrzywka) u około 10-20% chorych na astmę.
Polipy nosa u takich chorych są zazwyczaj mnogie i doprowadzają do wtórnych zmian gęstości tkanki kostnej. Liczba epizodów zaostrzeń zapalenia zatok wynosi średnio 5,5 rocznie. Wspomnieć należy także o zwiększonej częstości polipów nosa w zapaleniach zatok o podłożu nadwrażliwości na niektóre patogeny zakaźne zwłaszcza grzyby. Ostatnio opisano tzw. alergiczne grzybicze zapalenie zatok oraz zespół eozynofilowego, mucynowego zapalenia zatok. Wskazywano także na rolę gronkowca złocistego w rozwoju zapalenia zatok i polipów nosa.
Należy zauważyć, iż terapia polipów nosa zawsze powinna uwzględniać kortykosteroidoterapię donosową (szczególnie w najczęściej występujących polipach eozynofilowych) - leczenie operacyjne bowiem nie usuwa przyczyny ich powstawania, tj. zapalenia błony śluzowej nosa.
Kortykosteroidy cechują się wielopoziomowym działaniem przeciwzapalnym ograniczając liczbę i aktywność komórek zapalnych, obrzęk błony śluzowej oraz przepuszczalność naczyń. Konwencjonalne, stosowane dotychczas pod postacią aerozoli donosowe preparaty tych leków oddziaływały zazwyczaj jednak w początkowej części przewodów nosowych, docierając w ograniczonym stopniu do punktu wyjścia polipów nosa.
Ostatnio wprowadzony do terapii polipów nosa Flixonase Nasule, stosowany pod postacią kropel podawanych specjalnym dozownikiem, dobrze penetrujący w głąb jamy nosowej, przezwycięża te trudności. Co więcej, wykazano, iż w porównaniu z innym preparatem stosowanym pod postacią kropli, betametazonem, Flixonase Nasule pozbawiony jest oddziaływania ogólnego na ludzki organizm. W zaawansowanych postaciach kortykosteroidy podawać można nie tylko donosowo, ale i w krótkich cyklach doustnie (np. zamiast leczenia operacyjnego, na który chory nie wyraża zgody, jest to tzw. polipektomia farmakologiczna).
Obecnie toczą się intensywne badania zmierzające do określenia, czy zastosowanie kortykosteroidoterapii doustnej jest równoważne z przeprowadzeniem zabiegu operacyjnego. Wielu chorych obawia się długotrwałego stosowania preparatów donosowych (np. niesłusznie obawiają się przyrostu masy ciała) i zaprzestaje ich stosowania, co prowadzi do nawrotu choroby. Należy zatem podkreślić, iż najczęstsze objawy uboczne tych preparatów są niegroźne i ograniczone do górnych dróg oddechowych (zazwyczaj pieczenie czy drapanie nosa, rzadziej krwawienia z nosa i przejściowa chrypka). Dowiedziono, iż właściwa terapia górnych dróg oddechowych pozwala ponadto na złagodzenie objawów astmy oskrzelowej. Uważa się, iż polipy neutrofilowe (np. w przebiegu mukowiscydozy) nie odpowiadają na kortykosteroidoterapię.
Zaleca się w tym przypadku zastosowanie płukania lub inhalacji jam nosa roztworem antybiotyku. U chorych z nadwrażliwością na aspirynę korzystny wpływ na objawy ze strony nosa i/lub rozmiar polipów nosa daje dołączenie do terapii tzw. desensytyzacji (odczulania) aspiryną za pomocą codziennego zażywania aspiryny w dawkach 600-1300 mg doustnie lub donosowej inhalacji aspiryny lizynowej. Podjęto ponadto próby badań nad zastosowaniem tzw. leków przeciwleukotrienowych w leczeniu polipów nosa (zwłaszcza w nadwrażliwości na aspirynę). Jak wspomniano powyżej, leukotrieny cysteinylowe są kluczowymi substancjami zapalnymi wydzielanymi m.in. przez eozynofile i komórki tuczne, odpowiadającymi za takie objawy, jak blokada nosa, skurcz oskrzeli i nasilenie odczynu zapalnego. Wykazano umiarkowany korzystny efekt na objawy kliniczne ze strony nosa i zmniejszenie się rozmiarów polipów u niektórych chorych, niemniej jednak nadal brakuje badań porównawczych tych leków z kortykosteroidami."
"Polipy nosa są niezłośliwymi zmianami przerostowymi błony śluzowej nosa spowodowanymi odczynem zapalnym. Makroskopowo typowy polip nosa przypomina miękkie winogrono o blado-sinym zabarwieniu, zakończone zazwyczaj wiotką szypułą (rys. 1). Badania mikroskopowe wykazują, iż wnętrze polipa zawiera dużą ilość płynu, nieliczne naczynia krwionośne, gruczoły surowiczo-śluzowe i obfite nacieki z komórek zapalnych krwi (zwłaszcza z tzw. eozynofili i komórek tucznych). Komórki te funkcjonują niczym niezwykle aktywna "fabryka" wytwarzająca silne związki biologicznie czynne, które nie tylko wyzwalają zmiany na poziomie mikroskopowym, ale i wyzwalają objawy kliniczne. Przykładem jest np. histamina, odpowiedzialna m.in. za takie objawy jak kichanie i świąd nosa, czy też leukotrieny cysteinylowe powodujące nasiloną blokadę nosa.
Typowymi objawami polipów nosa są zatem blokada nosa o stałym lub zmiennym nasileniu oraz osłabienie lub utrata węchu (a co się z tym łączy - również upośledzenie zmysłu smaku). Towarzyszyć im mogą: wyciek wodnistej wydzieliny nosa, uczucie spływania wydzieliny po tylnej ścianie gardła i kichanie. Niekiedy w nasilonych przypadkach polipy całkowicie wypełniają nozdrza prowadząc do ucisku i zniekształcenia struktur nosa. Tacy chorzy zmuszeni są do oddychania ustami, co pozbawia ich ochrony, zapewnianej przez prawidłowo działającą błonę śluzową nosa, a polegającej na oczyszczeniu, ogrzaniu i zwiększeniu wilgotności przekazywanego do płuc powietrza.
Istnieje wiele teorii dotyczących przyczyn powstawania polipów nosa. Zdaniem różnych autorów do rozwoju tego schorzenia przyczyniać się mogą następujące czynniki, występujące niezależnie od siebie lub łącznie:
1) uszkodzenie i/lub przerwanie ciągłości nabłonka (jednym z wielu czynników zaburzających jego strukturę i czynność jest dym papierosowy),
2) nacieki z komórek zapalnych (głównie eozynofili, komórek tucznych czy neutrofili) i wydzielane przez nie substancje regulujące namnażanie się i aktywność komórek, przepuszczalność naczyń i wydzielanie gruczołów (np. histamina, tryptaza, leukotrieny cysteinylowe, prostaglandyny, czynniki wzrostowe),
3) nieprawidłowe reakcje autonomicznego układu nerwowego (m.in. odnerwienie ściany naczyń prowadzące do obrzęku błony śluzowej),
4) zaburzenia regulacji transportu przez nabłonek jonów sodu i chloru (skutkiem jest nadmierna lepkość śluzu) oraz
5) zakażenia bakteryjne i grzybicze.
Polipy nosa są tylko jednym z objawów choroby ogólnoustrojowej. W około 7-15% towarzyszą astmie oskrzelowej. Wykazano, iż polipy nosa charakteryzują najczęściej chorych na astmę z nadwrażliwością na aspirynę (36-96%) i chorych na astmę niealergiczną (13%). Z astmą alergiczną i nieżytem alergicznym współistnieją stosunkowo rzadko (odpowiednio w 5 i 1,5% przypadków). Niemniej nieleczony alergiczny nieżyt nosa prawdopodobnie przyczynia się do istniejącego stanu zapalnego i zaostrza objawy kliniczne.
Polipy nosa typowo łączą się natomiast z astmą z nadwrażliwością na aspirynę. Zażycie aspiryny lub innych leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych wyzwala napad duszności i/lub objawy ze strony innych narządów, najczęściej jamy nosowej (wodnisty wyciek z nosa, blokada nosa, kichanie, świąd nosa), oczu (nastrzyknięcie naczyń spojówek oczu), skóry (zaczerwienienie i świąd skóry twarzy i tułowia, pokrzywka) u około 10-20% chorych na astmę.
Polipy nosa u takich chorych są zazwyczaj mnogie i doprowadzają do wtórnych zmian gęstości tkanki kostnej. Liczba epizodów zaostrzeń zapalenia zatok wynosi średnio 5,5 rocznie. Wspomnieć należy także o zwiększonej częstości polipów nosa w zapaleniach zatok o podłożu nadwrażliwości na niektóre patogeny zakaźne zwłaszcza grzyby. Ostatnio opisano tzw. alergiczne grzybicze zapalenie zatok oraz zespół eozynofilowego, mucynowego zapalenia zatok. Wskazywano także na rolę gronkowca złocistego w rozwoju zapalenia zatok i polipów nosa.
Należy zauważyć, iż terapia polipów nosa zawsze powinna uwzględniać kortykosteroidoterapię donosową (szczególnie w najczęściej występujących polipach eozynofilowych) - leczenie operacyjne bowiem nie usuwa przyczyny ich powstawania, tj. zapalenia błony śluzowej nosa.
Kortykosteroidy cechują się wielopoziomowym działaniem przeciwzapalnym ograniczając liczbę i aktywność komórek zapalnych, obrzęk błony śluzowej oraz przepuszczalność naczyń. Konwencjonalne, stosowane dotychczas pod postacią aerozoli donosowe preparaty tych leków oddziaływały zazwyczaj jednak w początkowej części przewodów nosowych, docierając w ograniczonym stopniu do punktu wyjścia polipów nosa.
Ostatnio wprowadzony do terapii polipów nosa Flixonase Nasule, stosowany pod postacią kropel podawanych specjalnym dozownikiem, dobrze penetrujący w głąb jamy nosowej, przezwycięża te trudności. Co więcej, wykazano, iż w porównaniu z innym preparatem stosowanym pod postacią kropli, betametazonem, Flixonase Nasule pozbawiony jest oddziaływania ogólnego na ludzki organizm. W zaawansowanych postaciach kortykosteroidy podawać można nie tylko donosowo, ale i w krótkich cyklach doustnie (np. zamiast leczenia operacyjnego, na który chory nie wyraża zgody, jest to tzw. polipektomia farmakologiczna).
Obecnie toczą się intensywne badania zmierzające do określenia, czy zastosowanie kortykosteroidoterapii doustnej jest równoważne z przeprowadzeniem zabiegu operacyjnego. Wielu chorych obawia się długotrwałego stosowania preparatów donosowych (np. niesłusznie obawiają się przyrostu masy ciała) i zaprzestaje ich stosowania, co prowadzi do nawrotu choroby. Należy zatem podkreślić, iż najczęstsze objawy uboczne tych preparatów są niegroźne i ograniczone do górnych dróg oddechowych (zazwyczaj pieczenie czy drapanie nosa, rzadziej krwawienia z nosa i przejściowa chrypka). Dowiedziono, iż właściwa terapia górnych dróg oddechowych pozwala ponadto na złagodzenie objawów astmy oskrzelowej. Uważa się, iż polipy neutrofilowe (np. w przebiegu mukowiscydozy) nie odpowiadają na kortykosteroidoterapię.
Zaleca się w tym przypadku zastosowanie płukania lub inhalacji jam nosa roztworem antybiotyku. U chorych z nadwrażliwością na aspirynę korzystny wpływ na objawy ze strony nosa i/lub rozmiar polipów nosa daje dołączenie do terapii tzw. desensytyzacji (odczulania) aspiryną za pomocą codziennego zażywania aspiryny w dawkach 600-1300 mg doustnie lub donosowej inhalacji aspiryny lizynowej. Podjęto ponadto próby badań nad zastosowaniem tzw. leków przeciwleukotrienowych w leczeniu polipów nosa (zwłaszcza w nadwrażliwości na aspirynę). Jak wspomniano powyżej, leukotrieny cysteinylowe są kluczowymi substancjami zapalnymi wydzielanymi m.in. przez eozynofile i komórki tuczne, odpowiadającymi za takie objawy, jak blokada nosa, skurcz oskrzeli i nasilenie odczynu zapalnego. Wykazano umiarkowany korzystny efekt na objawy kliniczne ze strony nosa i zmniejszenie się rozmiarów polipów u niektórych chorych, niemniej jednak nadal brakuje badań porównawczych tych leków z kortykosteroidami."
Dzięki za wyczerpujący wpis w tym temacie
OdpowiedzUsuń